Poeti nga Kosova Sylë Mujaj nderohet me Çmimin Ndërkombëtarë për Letërsinë EUROPA.

Çmim ndërkombëtar në poezi

Poeti nga Kosova Sylë Mujaj nderohet me Çmimin Ndërkombëtarë për Letërsinë EUROPA.

Ka qenë një surprizë e këndshme dhe padyshim një krenari e ligjshme për artin poetik shqiptar, çmimi ndërkombëtarë që iu akordua nga Qendra e Studimeve të Letërsisë UNIVERSUM me qendër në Bellinzona të kantonit Tiçinez poetit Sylë Mujaj. Ky çmim i jepet për krijimin poetik të tij, me titullin „Ëndrrat e mërgimtarit“ që është botuar dhe në Antologjinë Poetike Zvicerane si një poezi me këndvështrim origjinal dhe plot frymëzim.
Kanë qenë mbi 6oo pjesëmarrës në konkursin e madh të poezisë botërore, ku vendin e parë me vendim të njëzëshëm Juria e Komisionit Vlerësues të Edicionit të Dytë të kësaj Feste Ndërkombëtare ia jep poetit kosovar Sylë Mujaj.
Menjëherë mbas këtij njoftimi zyrtar të gëzueshëm, me telefon i morëm një intervistë të shkurtër poetit i cili na u përgjigj plot emocion për EKSKLUZIVEN:

„I jam mirënjohës Komisionit Vlerësues të kësaj qendre prestigjioze të letërsisë UNIVERSUM. Kosova vetë është një poezi e gjallë. Është poezia e lirisë që e kemi në duart tona si atë foshnjën e brishtë që duhet ta rrisim siç e ëndërruan rilindësit dhe dëshmorët e kombit. Kosova është poezi e qëndresës njerëzore, poezi e dhembjes njerëzore, poezi e ngjitjes drejt niveleve Evropiane. Mbasi vuajta 10 vite burgun politik të zaptuesit serb, mbasi kalova mbi 10 vite larg trollit temë të shtrenjtë në azil politik, më është hapur porta e vendlindjes! Mesazhet e një zemre që ka vuajtur për shumë vite, nëpërmjet poezisë u thonë bashkë kombaseve të mijë që ne kemi vlera! Që ne kemi pasuri të madhe shpirtërore, që ne jemi veç pasardhës të një kombi që ka zemër qëndrestare. Kam disa cikle me poezi dhe me pikturë. Në diasporë kam çelur dhe ekspozita, kam botuar dhe vëllim poetik, por ky çmim i lartë më ka gëzuar tej mase, sepse mezi po pres të çel ekspozitën time të parë në Kosovën e lirë. Në Kosovë tashti janë hapur dyert për ne bijtë e saj. Do çelim ekspozita, do organizojmë konkurse tonat për poezinë e për prozën, do festojmë dhe nderojmë poetët tanë që janë gjallë dhe ata të pavdekshmit si Menkulasi, A. Shkreli, I. Gërvalla, A. Ramadani e plot të tjerë që janë pasuri e rrallë për brezat që do të vijnë. Gjenerata ime prej vitit 1981 që demonstroi para pushtuesit në Prishtinë si studentë, u burgos, u masakrua, u pushkatua por ja, që ajo mbijetoj në shpirtin e kombit! Jetoj në kujtesën e kombit dhe ashtu siç vjen e pasuar me histori atdhetare, ka një detyrim që kurrë nuk shlyhet – ti dhurojmë të gjitha energjitë tona fizike e krijuese në dobi të kombit, të Kosovës. Unë jam malësorë i Rugovës, dhe kam dashur në krijimet e mija të sjell aromën e bjeshkës, bardhësinë e borës sonë, kthjellsinë e atij qielli dhe të atyre vendeve që i ka bekuar perëndia. Duke qenë një poezi e tillë që del nga një shpirt i tillë, ndoshta ka befasuar dhe Komisionin Ndërkombëtarë të Qendrës Kulturore e Letrare UNIVERSUM, të cilët në tufën e poezive të mija kanë ndjerë të veçantën. Ju me të drejtë do thonit e do të pyesnit: kush është kjo e veçantë? Unë ju përgjigjem DASHURIA UNIVERSALE PËR JETËN, për familjen, për atdheun, për kombin dhe për LIRINË! Këtë dashuri universale unë e kam ndjerë dhe tek krijimet e Nënë Terezës, edhe tek poezitë e At Fishtës, dhe tek ajo Tokë me Vlagë Poetike e Heroike që quhet Dardani – Kosova jonë shtrenjtë. Faleminderit!

Përgatiti për shtyp Agim Doçi


Ëndrra mërgimtare

Lulen e shtogut i pari e pashë
me natje, herët në pranverë.

Dorën mbi vetull
drejt në lindje të diellit;
bu-bu, është toka ime kjo ?

Imazhin e kobit mos ta sjellim,
gra shterpa mos të ketë,
t'marshojmë dasmërisht,
fishekët e gëzimit
të dalin nga koburet.

Ardhja e mbarë
nga Qafa e Qyqes.

Mos të harrohet
loti i mërgimtarit që shket
nëpër ëndrra
dhe nëpër lulen e shtogut.

Sogno in esilio

Il fiore di sambuco l'ho visto per primo,
in un'alba primaverile.

La mano sugli occhi
guardando verso il sole nascente:
Ma è la mia terra questa ?

Non attiriamo l'immagine della disgrazia,
donne sterili non ci siano più,
formiamo la marcia nuziale,
gli spari di gioia
esplodo dalle pistole.

Un benvenuto
dal Colle della Civetta.

Che non si dimentichi
la lacrima dell 'esiliato che scorre
E attraverso il fiore di sambuco.

Bellinzona4 maggio 2010
A tutti i partecipanti
Alla II Ed del Premio Letterario Europa
Loro sedi

Gentile Signora, egregio Signore,
Ci pregiamo comunicarle che la sua poesia “Sogno in esilio” è risultata meritevole del Premio Speciale (Targa della Presidenza del Centro Studi Universum) alla seconda Edizione del Premio letterario Internazionale EUROPA.
Le confermiamo che la cerimonia di premiazione si svolgerà:

Domenica, 03 Giugno 2001 alle ore 10.00
Presso il Salone della Casa d`Italia
Via centrale, 3 CH-6500 BELLINZONA

La preghiamo cortesemente di confermarci, a stretto giro di posta, la sua presenza alla cerimonia di premiazione inviandoci sue comunicazioni all`indirizzo della nostra segretaria:
Centro Studi Universum, Casella Postale 668 CH-6512 Giubiasco
Oppure telefonando dalle ore 14.00 alle ore 20.00 ai numeri 091/825.83.09 / 825.97.51
Oppure inviando un Fax al numero 091/825.83.27 (dall`Italia aggiungere il prefisso internazionale 0041)
Le confermiamo inoltre che dopo la cerimonia di premiazione ci sarà il pranzo di gala presso un noto ristorante della zona, il costo del pranzo è di 35.00 a persona (bibite escluse) da pagare sul posto.
Complimentandoci con lei per questo suo prestigioso traguardo e, nell`attesa di incontrarla a Bellinzona, cogliamo l`occasione per inviarle i nostri più cordiali e fraterni saluti.

Shenime për autorin
Lindi më 1958 në fshatin Dugaivë, komuna e Pejës(Kosovë). Shkollën fillore e të mesme e kreu në vendlindje e tij. Në vazhdimin e studimeve
universitare si ingjinier i agronomisë. Para se ti përfundon studimet arrestohet si pjesëmarrës i demonstratave të protestave studentore.
Denohet me 10 vite burg se pari mbahet në Prishtinë e ku në nëntorin e vitit 1981 transferohet në kampin e Nishit në Serbi, në kampin e njohur “hekur e beton”, në të cilin qëndron deri në prillin e vitit 1990.
7 vjet e dy muaj i kalon në të ashtu quajtuarën “grupa pojaqanih nadzora”, (izolim). Një vit në mesin e të sëmurëve tuberkular, të cilët ishin në fundin e jetës së tyre e një vit në punë të detyrushme.
Me ndihmën e Amnestis Internacionale dhe Komitetit të Helsinkit lirohet nga burgu.
Zvicëra ia njeh strehimin politik.
Jeton në Lugano së bashku më familjën e tij.

Notizie di autore
E'nato nel 1958 a Dugaivë, comuna di Pejë,Kossovo Kosovë. Frequenta le scuole elementari e medie nel suo paese natio.In seguito studia all'università di Prishtina da ingegnere agronomo. Prima ancora di poter terminare gli studi viene arrestato per aver partecipato ad una manifestazione di protesta. Viene condannato a 10 anni di carcere a Prishtina e nel novembre 1981 viene trasferito nel campo prigionieri di Nish (Serbia), conosciuto come campo dei "ferro e cementoi", dove rimane fino all'aprile 1990.
7 anni e due mesi trascorre in cella d'isolamento, un anno insieme a due tubercolotici in fin di vita e un anno ai lavori forzati.
Con l'aiuto d’Amnesty International e del Comitato di Helsinky viene liberato.
La Svizzera gli riconosce l'asilo.
Vive a Lugano insieme alla sua famiglia.

KULTURË – ART – LETËRSI

Poeti kosovar Sylë Mujaj fiton Çmimin Special të Presidencës së Qendrës Ndërkombëtare të Letërsisë UNIVERSUM në Bellinzona.


Bota Sot: Mirëdita dhe urimet më të mira për Çmimin e fituar dhe të merituar. Për këtë sukses dhe vlerësim të Komisionit Ndërkombëtarë çfarë do t‘i thonit lexuesit të gazetës sonë?

Përgjigje: Fillimisht desha t‘ju falënderoj që „Bota Sot“ pikërisht sepse e ndjen që ky është gëzim i përbashkët vjen dhe më respekton me anë të kësaj intereviste. Përpara emocioneve kaq të mëdha që më dhuroj ky vlersim ndërkombëtarë nuk e kam të lehtë që t‘ia qëlloj me mesazhin tim, por besoj që çmimi nuk më përket personalisht vetëm mua. Ky çmim i përket sëpari Kosovës, i përket kombit tim, i përket realizimit të endrrës time për të qenë i lirë, i vlersuar dhe i respektuar nga bota dhe institucionet e kulturuara të saja. Në mbretërinë e endrrave sejcili e ndjen vehten princ. Për mua dhe për të gjithë kosovarët tashmë ka perënduar koha e mbrapshtë, kur i paguaje andrrat me çmimin ma të shtrenjtë – me humbjen e lirisë! Në poezinë time „Endrra e mërgimtarit“ dëshiroja me sinqeritet ti thoja njerëzve mjaft me lotët e trishtimit, mjaft me brengosje e prangosje, tashti jam i lirë, jam kthyer në trollin tim atëror.

Bota Sot: Keni vite që merreni me poezi, që krijoni, që shkruani, apo ky ishte një shpërthim rastësor i ndjenjave tuaja mbas shporrjes së pushtuesëve nga Kosova?

Përgjigje: Shpërthimeve të mija, shpirti im ia ka filluar plot para 20 viteve kur u gjenda pranë shokëve të mij studentë në demonstrat e vitit 1981 në Universitetin e Prishtinës. Regjimi i Beogradit më dënoi 10 vite burg të rëndë politik. Vuajta izolimin por kurrë nuk më arrestuan endrrën, shpirtin atdhetar timin. Nuk ia arritën qëllimit të tyre, ndonse prangat e burgut më shtërngonin fort kyçet e duarve dhe më kishin hyrë thellë në mish. Kjo sepse më thellë ishin rranjët e atdhedashurisë, rranjët e lirisë, rranjët e dashurisë për lirinë. I kam cekur këto me shpërthimin dhe vlimin tim poetik në vëllimin „Njerzit numura“. Jam përpjekur që t‘I mishëroj këto shpërthime dhe në ciklin e pikturave të mija që i kam quajtur „Jam shqiptar!“ Më kaluan 10 vitet e emigracionit politik si pamjet bardh e zi të filmave kalvarikë. U përpoqa të mbijetoj. Ja arrita qëllimit. Bile preka me dorë, me sy, me zemër dhe andrrën shekullore – lirinë e trollit kosovar. Tani do të kthehem atje ku i kam vorret e të parëve! Ku jam lindur dhe ku kam dëshirë të kontribuoj me të gjitha forcat e mija. Ka shumë punë Kosova! Na presin punë të dobishme për kombin dhe për paqen në atë vend të rranjëve të mija stërgjyshore.

Bota Sot: Stili juaj poetik nga anon, pra nga cili pararendës merr cak.

Përgjigje: Më kuptoni, kombi ynë ka lashtësi, ka histori, ka poezi, ka kulturë, ka doket e veta qoftë në art e letërsi, ka dashuri dhe në mesazhet që i ka sjellë njerëzimit me kolosët e vet si At Fishta, Konica,
Çajupi, Koliqi, Noli, Frashërllinjtë, Menkulasi, Kadare, Shkreli, Vinca etj. Më duket se për mua asht herët të flitet për stil profesional apo për imitim të ndokujt. Nëse më lejoni, sejcili ka „stilin“ e vet shpirtëror, kodin e vet moral dhe nga gjoksi i shpërthejnë klithmat e sinqerta. Qoftë peneli mbi pëlhurë, qoftë penda mbi letër për mua janë buajt e shpirtit tim me të cilët lëroj „pronat e mija“, letrën dhe pëlhurën e bardhë.

Bota Sot: Pra diçka e veçantë ekziston në krijimet tuaja artistike që e ka nxitur Presidencën dhe Komisionin Vlersues të Qendrës Ndërkombëtare në Bellinzona që të vendosë çmimin special për krijimet tuaja poetike? Për të ardhmen çfarë keni planifikuar?

Përgjigje: Në konkursin ndërkombëtarë morrën pjesë mbi 600 poetë nga e gjithë bota. Mendoj se fitova çmimin special ngase e veçanta e poezisë time qëndron tek fakti se unë jam malësorë rugovas, jam kosovar, jam pjestar i një familje të madhe që quhet kombi shqiptar. Poezija ime ndoshta është e veçantë sepse ajo buron nga shpirti I sinqertë paqedashës dhe liridashës i kombit, nga dashuria që kanë shqiptarët për jetën, për familjen, për fëmijtë, për flamurin, për tokën, për bjeshkën, për të ardhmen që tani e tutje asht me ne. Nuk mund të deklaroj për planet artistike të mijat që i përkasin së ardhmes. Më parë se gjithshka dua shtetin tim, Kosovën time të pavarur, dua të jem qytetar i Republikës më të re të Ballkanit dhe në kuadrin e shtetit tim, të jap kontributin tim maksimal. Kemi rrugë të gjatë për të bërë dhe ka shumë rëndësi që të mos na priten gjunjtë e t‘a lëmë rrugën e nisur përgjysmë. Me padurim pres të ekspozoj punimet e mija në pikturë dhe krijimet e mija poetike në vendlindje në Pejë, në Prizren, Prishtinë e kudo në vendlindje. Me siguri ne do të kemi konkurset tona, festivalet tona, ekspozitat tona që do të shprehin me forcën e magjishme të artit, vlerat e asaj toke të shenjtë e të shtrenjtë që quhet Kosovë – Dardania e lashtë ilirike.

Bisedoi me telefon Naime Beqiraj, Prishtinë – Lugano 20.04.2001.